Urazy stawu skokowego

Urazy stawu skokowego

Staw skokowy zwany stawem skokowo-goleniowym ulega dość często urazom. Nagłe i silne oparcie się pięty zewnętrzną stroną o podłoże jest przyczyną najczęstszego urazu, z jakim spotykają się lekarze ortopedzi. Zwykle ma miejsce wówczas uszkodzenie więzadeł pobocznych: strzałkowo- skokowego przedniego i strzałkowo-piętowego.

Urazy skrętne stawu skokowego są najczęstszymi urazami wśród sportowców i stanowią do 25% przyczyn absencji w aktywności sportowej. Skręcenia więzadeł kostki bocznej osiągają 85%, więzadła przyśrodkowego 5%, zaś pozostałe 10% to skręcenia obejmujące uszkodzenie więzozrostu piszczelowo-strzałkowego.

Patofizjologia

Powstaje, gdy jedno lub dwa więzadła (w przypadku kostki bocznej) są uszkodzone i niewydolne. Biomechaniczne czynniki, takie jak: szpotawe golenie, szpotawe tyłostopie lub koślawe przodostopie - wpływają na niestabilność mechaniczną.

Niestabilność opisywana jako nawracające skręcenia stawu skokowego i/lub uczucie „uciekania” stawu, wynikające z uszkodzenia mechanoreceptorów w więzadłach lub mięśniach kontrolujących zwartość stawu odpowiedzialnych za upośledzenie aferentnej (wstępującej) drogi odruchu proprioceptywnego.

Skręcenie stawu skokowego jest jednym z najczęstszych urazów w układzie kostno-stawowym człowieka. Uraz ten dotyczy wszystkich grup wiekowych, jednak najczęściej dotyka młode osoby aktywne fizycznie.

Przy prawidłowym działaniu  możliwy jest relatywnie szybki powrót do pełnej aktywności, jednak w przypadku zaniedbania zwykły uraz może prowadzić do przewlekłej niestabilności stawu skokowego, doskwierającej przez wiele lat. W rzeczywistości urazy skrętne stawu skokowego niestety są dość często lekceważone, a pacjent zgłasza się do lekarza zwykle po dłuższym czasie. Postępowanie według prostego mechanizmu działania bezpośrednio po urazie, pozwala ograniczyć doznane uszkodzenia i przyspieszyć powrót chorego do sprawności.
 

Wyróżnia się następujące skręcenia

Skręcenie I stopnia

Wymaga ograniczenia aktywności 7-10 dni, ustąpienia obrzęku i miejscowej bolesności. Korzystne są: chłodzenie, leki objawowe, opatrunek modelujący do chwili ustąpienia obrzęku (pelota w kształcie podkowy, ew. stabilizator pneumatyczny). Drenaż limfatyczny, masaż wirowy, fizjoterapia - pozwalają czasem skrócić okres absencji treningowej do 5-6 dni.

Skręcenia II stopnia

Wiążą się częściowo uszkodzeniem więzadeł, wymagają początkowego odciążenia kończyny, stabilizacji w łusce gipsowej, stabilizatorze lub ortezie przez 10-14 dni. Wskazana weryfikacja procesu gojenia w badaniu USG. Intensywna fizjoterapia i leki objawowe przyspieszają powrót do treningu, jednak nie wcześnie jak po 3-4 tygodniach.

Skręcenia III stopnia

Obejmują całkowite rozerwanie więzadeł kompleksu kostki bocznej a często również więzozrostu piszczelowo-strzałkowego. Wymagają dłuższego unieruchomienia w stabilizatorze (ew. gipsie podudziowym) na ok. 4 tygodnie. Wskazane jest odciążenie kończyny z niewielką stymulacją zakończeń receptorowych podeszwy dotykaniem do podłoża naciskiem równym 10-15 kilogramów. Konieczne monitorowanie procesu gojenia w badaniu USG. Fizjoterapia głównie odbudowująca propriorecepcję, objawowo przeciwzapalnie i przeciwbólowo, taping ochronny, itp.

W przypadku utrzymywania się objawów funkcjonalnej niestabilności stawu wskazane rozważenie kontynuacji programu rehabilitacji do 6 m-cy, a następnie rewizja operacyjna i stabilizacja.

Kiedy leczenie zachowawcze nie przynosi skutków, należy wykorzystać sposoby chirurgiczne.

Optymalny ciąg zdarzeń po skręceniu stawu skokowego powinien przebiegać w następujący sposób:

1. Jak najszybciej po skręceniu staw skokowy powinien zostać zabezpieczony bandażem elastycznym, ważne jest żeby tak założyć bandaż, aby uciskał on na staw skokowy, ale nie tamował dopływu krwi do palców stopy.
2. Po zabandażowaniu staw powinien być schłodzony przez okres 15-20 minut - potem chłodzenie najlepiej jest powtarzać co 2-3 godziny.
3. Nogę najlepiej umieścić na poduszce lub wałku tak, żeby była uniesiona o około 15-20 cm. Optymalnie, jeśli przez kolejne 2-3 dni po urazie można pozostać w pozycji leżącej z uniesioną nogą.

Istotnym jest, aby przez pierwsze dni po urazie nie obciążać kończyny, na przykład poruszając się o kulach.

Jeśli jest taka możliwość należy zgłosić się do ortopedy. Lekarz ortopeda zbada staw skokowy, oceni zakres uszkodzeń, jeśli będzie to konieczne zleci badanie USG lub wykonanie zdjęć rentgenowskich, aby wykluczyć złamanie kostek.

W przypadku skręceń przebiegających z uszkodzeniem aparatu więzadłowego stawu skokowego lekarz powinien założyć półsztywny stabilizator stawu skokowego, który umożliwi chodzenie, a jednocześnie zabezpieczy przed kolejnym skręceniem w trakcie gojenia więzadeł.

Ostatnim, ale niezwykle istotnym elementem leczenia skręceń stawu skokowego jest fizjoterapia, której celem jest przywrócenie pełnego, bezbólowego zakresu ruchu w stawie i dobrej kontroli równowagi ciała, tak, aby zapobiec nawracaniu urazu.